လၢႆးၸတ်းထတ်းပွင်ၵၢၼ်
ယၢမ်ႈလႆႈငိၼ်းၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈဝႃႈ ပုၼ်ႈတႃႇၵေႃႉဢၼ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉသေယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွၺ်ႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ်ၼၼ်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈမၼ်း
ႁၢင်ႈႁႅၼ်းယူႇၼၼ်ႉ ၵၢၼ်မၼ်းပေႃးယဝ်ႉၵႂႃႇၶိုင်ႈ႞
ယဝ်ႉၼႆႉယဝ်ႉ။
ဝႃႈၼၼ်သေၵေႃႈ ပေႃးဢၼ်ဢမ်ႇႁူႉလွင်ႈ
လၢႆးၸတ်းလၢႆးထတ်း လႄႈပွင်ၵၢၼ်လီလီၼႆၸိုင် ၵၢၼ်ဢၼ်ႁဝ်း ႁဵတ်းပွင်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇထိုင်တီႈသေဢမ်ႇၵႃး ယင်းၸၢင်ႈလူႉလႅဝ်ၵူၼ်ႇပင်းၵႂႃႇ သေ
ဢမ်ႇၸၢင်ႈငွၵ်ႈၶိုၼ်းလႆႈၵွၼ်ႇ။
ၵွပ်ႈၼၼ် ၼႆႉၵေႃႈတေလႆႈဝႃႈပဵၼ် လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လႆႈၶတ်းၸႂ်ပိၼ်ႇ လိၵ်ႈပွင်ႈၼႆႉမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၵွၼ်ႇဢၼ်ႁဝ်းပႆႇလၢတ်ႈၵၼ် လၢႆးပွင်ၵၢၼ်
ၼၼ်ႉ ႁဝ်းမႃးႁူႉၸၵ်း ဢီႈသင်ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ လွင်ႈ
ပွင်ၵၢၼ်ၼႆၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။
ၵၢၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶႂ်ႈလုၵ်ႉႁဵတ်း
သၢင်ႈႁင်းၶေႃၼႄႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈၸႂ်ႉပိူၼ်ႈႁဵတ်း
သၢင်ႈ ၶိုင်ပွင်ပၼ်ၼႄႇၼႆၼၼ်ႉ ႁဵတ်းလႆႈတင်းသွင်
ဢၼ်ယဝ်ႉ။
ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တီႈပွင်ႇလွင်ႈၸတ်းၵၢၼ် ပွင်
ၵၢၼ်ႁဝ်း ၼႂ်းပွင်ႈလိၵ်ႈႁူဝ်ၼႆႉတႄႉ တေတွပ်ႇဝႃႈ
ၵၢၼ်ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵေႃႉဝၢင်းၽႅၼ်သေ ၸၼ်ယူင်ႉ
မၼ်းဝႆႉသေ ၸႂ်ႉႁႂ်ႈပိူၼ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ်ၵႂႃႇ ႁႂ်ႈမၼ်း
ပေႃႈယဝ်ႉပေႃးတူဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ''လွင်ႈၸတ်း
ၵၢၼ်'' ၼႆယဝ်ႉ။
ပေႃးဝႃႈဢွၵ်ႇမႃး တူၼ်ႈလမ်းႁူဝ်ၶေႃႈမၼ်း
ဢၼ်ဝႃႈ လွင်ႈၸတ်းၵၢၼ်ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉၵေႃႈ လွင်ႈ
ၶွင်ၼင်မၼ်း၊ၶၢပ်ႈမၼ်း၊ၼိူဝ်ႉမၼ်း လႄႈၵႅၼ်မၼ်း လွၼ်ႉမၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉ ႁူႉၵႃႈတေလႆႈ မွၵ်ႇ
လၢတ်ႈၼႄၵႂႃႇၵမ်းဢၼ်ဢၼ်ယူႇ။
ႁဝ်းမႃးတႄႇတီႈ(ပ)ႁူၵ်းတူဝ် ဢၼ်ပဵၼ်တူဝ်လမ်ႇလွင်ႈၼႃႇ ၵႃႈၼႂ်း လွင်ႈၸတ်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉဢွၼ်တၢင်း။
(ပ)ႁူၵ်းတူဝ်ဢမ်ႇၼၼ် 5W 1H Question
******************************
1.What - ပဵၼ်သင်
2.Why - ပဵၼ်ၵွပ်ႈသင်
3.Where - ပဵၼ်တီႈလႂ်
4.When - ပဵၼ်မိူဝ်ႈလႂ်
5.Who - ပဵၼ်ၽႂ်
6.How -ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်
ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ႁဝ်းလူဝ်ႇႁူႉဝႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်
သင်ၼႆဢွၼ်တၢင်း ဝၢႆးၼၼ်ႉၵေႃႈၵွပ်ႈသင် တီႈလႂ်
မိူဝ်ႈလႂ် ပဵၼ်ၽႂ် ၸိူင်ႉၼႆတႄႇၵႂႃႇၵွၼ်ႇ ႁဝ်းၸင်ႇတေ
ၸၢင်ႈၸတ်းၵၢၼ်ပွင်ၵၢၼ်လႆႈ။
ၸိူဝ်းၵႃႈဝႃႈမႃးၼႆႉ ပုၼ်ႈတႃႇလွင်ႈၸတ်း
ၵၢၼ်ႁဝ်းတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၶိုပ်ႈၼႃႈၼၼ်ႉပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇ
ပိုၼ်ႉထၢၼ်မၼ်းယဝ်ႉ။တေႇဢဝ်တီႈၵၢၼ်လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉ
တေႃႇထိုင်ၵႂႃႇတီႈၵၢၼ်ယႂ်ႇလူင်တၢင်းလၢႆ။
ပေႃးဝႃႈလႆႈၶေႃႈတွပ်ႇတီႈႁူၵ်းၶေႃႈၼႆႉ
ႁၢၼ်ႉၸႂ်ယဝ်ႉလႄႈ တေသိုပ်ႇလုၵ်ႉပွင်ၵၢၼ်ယဝ်ႉၼႆ
ၸိုင် သမ်ႉလူဝ်ႇႁူႉၶဝ်ၸိူဝ်းပဵၼ် M ႁူၵ်းတူဝ်ထႅင်ႈ
ယဝ်ႈ။
ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ-
1.Men -ၵူၼ်း
2.Meterial -ၵုၼ်ႇၶူဝ်းၶွင်
3.Money - ငိုၼ်း
4.Machine -ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ
5.Method - ယူင်ႉလၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈ
6.Market - လွၵ်းၵၢတ်ႇ
ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ၶႂ်ႈဝႃႈတႄႉၵေႃႈ ႁဵတ်းသင်သေဢမ်ႇဝႃႈ
တိုၼ်းလူဝ်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်း ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉတႃႇသေႇၼၼ်ႉ
ယဝ်ႉ။
ပိုၼ်ႇပွႆႇဢမ်ႇလႆႈ။
တေတေႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ်ၼႆႉ ပိၵ်ႉ
ဝႃႈမၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢၼ်လူင်ၵေႃႈယႃႇ ၵူၼ်းၼႆႉတိုၼ်း
လူဝ်ႇမီးယူႇယဝ်ႉ။
မိူင်းၵူၼ်းယဝ်ႉလူး ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းၼႆႁိုဝ်တေယဝ်ႉ။
ဢူဝ်ႊၶေႊမီးၵူၼ်းယဝ်ႉၵမ်းၼႆႉ သင်သမ်ႉပႆႇမီးၵုၼ်ႇ
ဢမ်ႇၼၼ် ၶူဝ်းၸႂ်ႉၶူဝ်းသွႆတႃႇပွင်ၵၢၼ်ၸိုင် ၵူၼ်း
လၢႆလၢႆၵွၺ်း ႁူႉတေဢမ်ႇပဵၼ်သင်မႃးလႆႈ။
ပေႃးဝႃႈမီးၵူၼ်းမီးၶူဝ်းၶွင်ၸႂ်ႉယဝ်ႉ ၵမ်း
ၼႆႉသမ်ႉလူဝ်ႇငိုၼ်းယဝ်ႉ။
ၶူင်းၵၢင်လူင်ၼႆႉ ငိုၼ်းၼႆႉလမ်ႇလွင်ႈၼႃႇၼႆၼၼ်ႉ
ဢမ်ႇတၢပ်ႈလူဝ်ႇသပ်းလႅင်းၼႄၵၼ် ၶိုၵ်ႉၶိုၵ်ႉၶၢႆးၶၢႆးသေၵေႃႈ တင်ႈတေႇဢဝ် ၵူၼ်းဢၼ်ယိပ်းၵွၵ်းသေယွၼ်း ၸွမ်းၽင်ႇတၢင်း ဢိၵ်ႇၽူႈလူလႄႈၶႃႈႁဝ်း
ၽူႈတႅမ်ႈ တေႃႇထိုင်ၵႂႃႇၽူႈမၢၵ်ႈယူႇၼႂ်းႁိူၼ်းတိူၵ်ႈ
ၸၼ်ႉသုင်လူင်ၶဝ် ႁဝ်းၶႃႈတိုၼ်းပွင်ႇၸႂ်ၵူႈၵေႃႉ
ယူႇယဝ်ႉ။
ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၼႆသင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်း
ဢမ်ႇၸၢင်ႈပွင်။ၵွပ်ႈၼႆတႃႇၼႃႈၵၢၼ် တေယဝ်ႉတေ
တူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ်ငိုၼ်းသိူဝ်ႇဢဝ် လႅၵ်ႈဢဝ်မႃးႁႃ
ႁဝ်းယူႇယဝ်ႉ။
ပေႃးဝႃႈမီးၵူၼ်း မီးၶိူင်ႈၸႂ်ႉ မီးငိုၼ်းယဝ်ႉၼႆ
သမ်ႉလူဝ်ႇထႅင်ႈၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၼႆႈၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ
ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၶႂ်ႈမၢႆထိုင်ဢၼ်ၽူၼ်ၵမ်ႁႅင်ႈတေႃႇထိုင်
ၼူၾႆးလူင် ဢၼ်ပွၺ်ႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇလႆႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ
ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ပေႃးမီးၸေးၼင်ႇဝႃႈမႃးယဝ်ႉယဝ်ႉ ၵမ်းၼႆႉ
ႁဝ်းသမ်ႉလူဝ်ႇ လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်းမၼ်းယဝ်ႉ။
မီးၵူၼ်း မီးၶိူင်ႈၸႂ်ႉ မီးငိုၼ်း မီးၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈမႃး
ယဝ်ႉသမ်ႉဢမ်ႉႁူႉ လၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်းမၼ်းၸိုင် ပႆႇၸၢင်ႈ
ပဵၼ်ၵၢၼ်သင်လႆႈ။
ပေႃးဝႃႈၼင်ႇဢၼ်ဝႃႈမႃး တီႈၽၢႆႇၼိူဝ်ၼၼ်ႉတဵမ်ထူၼ်ႈယဝ်ႉၼႆၸိုင် လူဝ်ႇႁႃၶိုၼ်းလွၵ်းၵၢတ်ႇ
တႃႇၶူဝ်းၵုၼ်ႇႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မေႃႁဵတ်းလၢႆသေ သမ်ႉဢမ်ႇမေႃၶၢႆၼႆၸိုင်
ၶူဝ်းၶၢႆၼၼ်ႉ တေပဵၼ်ၶူဝ်းၶၢႆထိူင်းထိူဝ်ႉယဝ်ႉ လႆႈ
ၶၢမ်ႇ ဢဝ်ယဵတ်ႈၸွၵ်ႉယဵတ်ႈတိူၵ်ႈပႅတ်ႈ ဢမ်ႇႁၢင်ႉ။
ၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၶူဝ်းၶွင်ၼႆႉ ၸုမ်းႁဝ်းလႄႈ
ၸုမ်းပိူၼ်ႈ ၸၢင်ႈမီးလွင်ႈၶႄႉသဵင်ႇၵၼ်လႄႈ လွင်ႈ
မေႃႁႃၸီးပွင်ႇ လွၵ်းၵၢတ်ႇၼၼ်ႉ လမ်ႇလွင်ႈၼႃႇ။
လူဢၢၼ်ႇမႃးထိုင်တီးၼႆႈယဝ်ႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ
ၽူႈလူလိၵ်ႈႁဝ်းၶဝ် တေပွင်ႇၸႂ်ၵႂႃႇ လွင်ၵၢၼ်ၸတ်း
ၵၢၼ်ၽွင်ႈယဝ်ႉယူႇ။
ၸဵမ်ဢၼ်ငဝ်ႈၶၢမ်ႇပိုၼ်ႉ ၵၢၼ်ၸတ်းၵၢၼ်
ဢဝ်ဢီႈသင်သေၸတ်းၵၢၼ်ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ။တွၼ်ႈၼႃႈ
မႃး ၸင်ႇတေသိုပ်ႇသပ်းလႅင်းၼႄထႅင်ႈ ၵၢၼ်ၸတ်း
ၵၢၼ်ယဝ်ႉ။
ဢဝ်လွင်ႈယဵၼ်ႇငႄႈသေ ထတ်းသၢင်လူၺ်ႈ
တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၽႂ်မၼ်းလႆႈလွတ်ႈ"လႅဝ်း"ယူႇ။
#ၼေႃႇလၢဝ်မိူင်း ၼွင်ဢူႇ
