ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ
ယႃႇပေၵဵပ်းလၢတ်ႈၸွမ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉ လၢတ်ႈၼၼ်ႉတႃႉ။ ဝူၼ်ႉႁႃ လၢႆးတၢင်းတူဝ်ၵဝ်ႇ တႃႇတေလၢတ်ႈလႄႈ။
တေႃႈၼင်ႇ တေၶႂ်ႈလၢတ်ႈ လွင်ႈတၢင်းဢၼ် ၵူႊၵေႃႉလၢတ်ႈယူႇၼၼ်ႉ ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ႁႃလၢႆးလၢတ်ႈ ယႃႇႁႂ်ႈမိူၼ်ပိူၼ်ႈလႄႈ။ ၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈၸူမ်ယူႇ ၼႂ်းဢိၼ်ႇတႃႇၼႅတ်ႈၼၼ်ႉၵွႆးတႃႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ လူဢၢၼ်ႇပပ်ႉလိၵ်ႈလႄႈ။
ဝိၵ်ႉထႃႇ ၶလႅမ်းပႃးရႃႇ/Victor Klemperer ၵေႃႉပဵၼ်ၶူးမေႃလိၵ်ႈၸၢဝ်းယိဝ်း( Israel )ၼၼ်ႉ ႁၢင်ႈ ႁႅၼ်း တႃႇတေတေႃႇသူႈ လွင်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သူၼ်းႁူၺ်း ၽၢႆႇၼႃႇၸီႇၶဝ်။
မၼ်းၾၢင်ႉႁၼ်ၺႃး လွင်ႈ ဝႃႈ ႁိတ်ႈလႃႇၼႆႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်လၢတ်ႈၸႃပၢၵ်ႈထဵင်ပႅတ်ႈ ၸုမ်းၶတ်းၶၢၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ၼၼ်ႉ- ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၵူၼ်းၵမ်ႈ ၽွင်ႈၵွႆး၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇၵူၼ်းတၢင်ႇၸိူဝ်း (ၸွမ် ၸိုင်ႈ ၸႂ်ႉၶေႃႈ ၵႂၢမ်းၸိူင်ႉၼႆ)၊
မိူဝ်ႈလႂ် လႆႈႁူပ်ႉထူပ်း တေႃႇသူႈ ၵၼ်ၵေႃႈ လႆႈၶတ်းၸႂ်ၸိုၼ်ႇႁဵတ်း တႃႇသေႇ (ၸွမ်ၸိုင်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ ပဵၼ် တၢင်းဢွင်ႇပေႉ)၊ ၵူၼ်းမီး လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႊၶဝ်ၼႆႉ တေၶတ်းၸႂ် ၵုၺ်ႉႁႃတူၺ်း တင်းလၢႆးၽႂ်လၢႆ မၼ်း ၼင်ႇႁိုဝ် တေႁူႉႁၼ်လႆႈဝႃႈ မိူင်းၵူၼ်းလူင် ၼႆႉ ပဵၼ်ႁိုဝ်ဝႆႉ ၼႆယဝ်ႉ၊ ၵၢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢၼ် ယႃႉသလေႇၼႃႈတႃ ႁူဝ်ၼႃႈၶဝ် (ၸွမ်ၸိုင်ႈလၢတ်ႈ ဝႃႈ ပဵၼ် လိၵ်ႈယႃႉသလေႇၼႃႈတႃ) ၼႆယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ၼႂ်းပၢၼ်ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ လၢတ်ႈၵႂၢမ်း ၶေႃႈလဵဝ်ၵွႆး သွၼ်ႉၵၼ်သမ်ႉၵၼ် လၢႆလၢႆၵမ်း ၼႂ်းထီးဝီးၼၼ်ႉ။
ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇ ၽွမ်ႉၶဝ်ၵေႃႈ သိုပ်ႇလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆတိၵ်းတိၵ်း ယဝ်ႉ။ထီးဝီးၼႆႉ ပဵၼ်ၶိူင်ႈဢၼ်တေႃႉသူင်ႇပၼ် ငဝ်းႁၢင်ႊသဵင် တႃႇၶႄႉၶႅင်ႇ ၶေႃႈၵႂၢမ်း ၵၢၼ်ပၢႆး မိူင်းၵၼ်သေတႃႉ ဢမ်ႇႁႃလႆႈတီႈဢၼ်တေၵေႈၶႆလႆႈ ပၼ်ႁႃ။
ဢီႈသင်ၵေႃႈယဝ်ႉ လႆႈႁၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ ၵိူတ်ႇပဵၼ် ၶၼ်ၶၼ်ဝႆးဝႆးသေတႃႉ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ် သင် ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၼမ်ႉပဵၼ်တူဝ်မႃးတေႉတေႉ။ ၶၢဝ်ႇ ႁူင်ၶၢဝ်ႇလိုဝ်း ဢၼ်ပွႆႇမႃး ၼႂ်းထီးဝီး ၼိုင်ႈႁူဝ်ၼႆႉ သင်မီး မႃးထႅင်ႈၶၢဝ်ႇမႂ်ႇၵေႃႈ ၶၢဝ်ႇၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢဝ် ႁၢႆၵႂႃႇပႅတ်ႈ။ ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မိူၼ်တင်း ၺႃးႁွၼ်ၼမ်ႉ ၽတ်ႉသႂ်ႇယူႇသေတႃႉ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇသေ ဢိတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
တႃႇတေသပ်းလႅင်းၼႄ ပိူင်ပဵၼ် ဢၼ်႞ မီးၸိူင်ႉႁိုဝ် ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် လမ်ႇလွင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ် ၼႆ ၼၼ်ႉ လူဝ်ႇမီး ၶေႃႈၵႂၢမ်း လႄႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉ ဢၼ်တေလႆႈတိုတ်ႉတၢႆးၵူၼ်း ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈ မိင်းမဝ်း တူၺ်းၸွမ်း ငဝ်းႁၢင်ႊသဵင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၼင်ႈတူၺ်းၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ၼႂ်းထီးဝီးၼၼ်ႉ တေႃႉတႄႉသႃႇ လိူဝ် ၵူၼ်းၼင်ႈတူၺ်းၸိူင်းငဝ်းၶဝ် ဢိတ်းဢွတ်းၵွႆး။ မိူဝ်ႈႁဝ်း မိင်းမဝ်းၸွမ်းလွင်ႈၼႆႉ ၵူႊမိုဝ်ႉဝၼ်းၼႂ်ၼႆ ႁဝ်းတူၵ်းလွၵ်းၼႂ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းႁႃႈသိပ်းပီႊ မိူင်းၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈမီးပပ်ႉၸိူင်း ဢၼ်တႅမ်ႈၼႄ လွင်ႈပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၶဝ်သေ ၾၢင်ႉတိူၼ်ဝႆႉဝႃႈ- ငဝ်းႁၢင်ႊသဵင် တေပဵၼ်ယႂ်ႇမႃးသေ ႁူမ်ႇငမ်းပႅတ်ႈ တင်းသဵင်ႈ၊ ပပ်ႉလိၵ်ႈတေယွမ်းဢေႇႁၢႆလၢႆၵႂႃႇ၊ ၶေႃႈၵႂၢမ်းထွႆႈၵႂၢမ်းၵေႃႈ တေဢေႇမႃး၊ တၢင်းယၢပ်ႇ ၽိုတ်ႇ ဢၼ်ၵိုၵ်းၾႃႁွမ်းၸွမ်းၵၼ်ဝႆႉ တင်းတၢင်း ဝူၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈပီႊ 1953 ၼၼ်ႉ ရေး ပရႅတ်ႈ ပႃးရီႇ/ Ray Bradbury တႅမ်ႈဢွၵ်ႇ ပပ်ႉၸိူင်းဢၼ် ဝႃႈ ၾႃးရိၼ်းႁၢႆႉ 451/ Fahrenheit 451 ၼၼ်ႉ။ ၼႂ်းပပ်ႉၼႆႉ ပႃးလွင်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းတင်း ၼမ်တိုၵ်ႉသူင်ၸူမ်းတူၺ်းထီးဝီးယူႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်း ၶႄၾႆးၶဝ် လႆႈႁႃ ပပ်ႉလိၵ်ႈတင်းၼမ်သေ ၽဝ် ပႅတ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈ ပီႊ 1949 ၼၼ်ႉ ၵျွတ်ႈ ဢူဝ်းဝႄႇ/George Orwell တႅမ်ႈဢွၵ်ႇ ပပ်ႉၸိူင်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ “1984”။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ တႅမ်ႈၼႄပႃး လွင်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ႁၢမ်ႈတပ်ႉ ပပ်ႉလိၵ်ႈသေ ပၼ်တူၺ်းထီးဝီးၵွႆး၊ ထီးဝီးၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၸႃႉဢၼ် ယူႇတီႈၽၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပႂ်ႉတူၺ်းလႆႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် ႁဵတ်းသင် တူင်ႉၼိုင်သင်ဝႆႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၵူႊမိုဝ်ႉဝၼ်းၼႂ် ၼႆယဝ်ႉ။
ၼႂ်းပပ်ႉၸိူင်း “1984” ၼၼ်ႉ၊ လိၵ်ႈလၢႆး ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းထီးဝီးၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇၶၢတ်ႈၶွပ်ႇဝႆႉ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ယႃႇပေလႆႈဝူၼ်ႉၸွမ်း ၸူဝ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်ပူၼ်ႉ မႃးလႄႈ၊ ႁႂ်ႈဝူၼ်ႉတႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉၵွႆး။ ၼင်ႇႁိုဝ် တေၶၢတ်ႈၶွပ်ႇလႆႈ လိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ၸတ်းၽႅၼ် ထွၼ်ဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းတင်းၼမ် ဢၼ်ပႃးၼႂ်းပပ်ႉပိုတ်ႇတႅတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉယူႇ ယဝ်ႉ။
လွင်ႈၼင်ႈတူၺ်း ၼႃႈၵႅဝ်ႈ (ဢၼ်ပႃးတီႈ ထီးဝီး လႄႈ ၶိူင်ႈၾႆးၾႃႉ တၢင်ႇပိူင်) ၼႆႉ ၽႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇဝႄႈလႆႈယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၶတ်းၸႂ်ၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈ ၵၢပ်ႇၶႄ တီႈၸႂ်ၼႆၸိုင် ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းဢွၼ်ႇတူၺ်း ၼႃႈၵႅဝ်ႈၼႆႉၵွႆးၵေႃႈ ၸၢင်ႊႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပဵၼ်ၸူဝ်ႈပၢၼ် မီးတီႈပွင်ႇဢိတ်းဢီႈယူႇ။
မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းလၢတ်ႈ ၸွမ်း ၶေႃႈၵႂၢမ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ပႃးၼႂ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ၵူႊ မိုဝ်ႉဝၼ်းၼႂ်ၵွႆးလႄႈ ဢီႈသင်ပဵၼ် ပိူင်ယႂ်ႇဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူင်လိုမ်းပႅတ်ႈယဝ်ႉ။
ၼင်ႇႁိုဝ် တေ ႁူႉႁၼ်ဝႃႈ လွင်ႈလႂ် လမ်ႇလွင်ႈတေႉတေႉၼႆၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇမီးပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ၼမ်။ ၼင်ႇႁိုဝ် တေမီး ပၢႆးဝူၼ်ႉသမ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇလူဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈ။
ၵွပ်ႈၼႆ ၶတ်းၸႂ်ဝႄႈယၢင်ႇ ၼႃႈၵႅဝ်ႈထီးဝီး၊ ၼႃႈၵႅဝ်ႈၾူၼ်း သေ ႁဵတ်းၵေႃႉၵၼ်တင်း ပပ်ႉလိၵ်ႈၼမ်ၼမ်။ တူဝ်ၸိူင်း ၸိူဝ်းပႃးၼႂ်းပပ်ႉၸိူင်း ဢူဝ်းဝႄႇ လႄႈ ပရႅတ်ႈပႃးရီႇ တႄႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းပဵၼ်လႆႈ ၸိူင်ႉၼႆ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းႁႃးတႄႉ တိုၵ်ႉႁဵတ်းလႆႈယူႇ။
ၶႂ်ႈလူလိၵ်ႈႁႃႉ။
ပပ်ႉၸိူင်းလီပပ်ႉ႞ၼႆႉ ပူၵ်း တိုၼ်ႇယူင်းသူၼ်း ၸႂ်ႁဝ်းႁႂ်ႈဝူၼ်ႉလႆႈၸွမ်း ငဝ်း လၢႆး လီလီငၢမ်းငၢမ်း၊ ယဝ်ႉၵေႃႈထတ်းသၢင်လႆႈဝႃႈ ပိူၼ်ႈတေၶႂ်ႈႁဵတ်းသင် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။
ပပ်ႉၸိူင်း ဢၼ် ၵႃႇရႃးမႃးၸွပ်း ၶဝ်ပီႈၼွင်ႉ
/The Brothers Karamazov ဢၼ်
ၾီႇယူဝ်းတူဝ်ႇ တႃႇသတူဝ်ႇ ယႅတ်ႈသၶီႇ/
Fyodor Dostoevsky တႅမ်ႈလႄႈ သင်၊
ပပ်ႉၸိူင်း မဝ်ယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇၸိုၼ်ႇယိူၼ်ႉလႆႈ
/The Unbearable Lightness of Being ဢၼ်
မီးလၢၼ်း ၵုၼ်းတႄႇရႃႇ/Milan Kundera တႅမ်ႈ လႄႈသင်
ၶႂ်ႈမႃးထုၵ်ႇလႅပ်ႈၵၼ်တင်း ပၢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ယူႇယဝ်ႉ။
ပပ်ႉၸိူင်း ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ တီႈၼႆႉ
/It Can’t Happen Here ဢၼ် သိၼ်ႇၶလႄး လိဝ်းဝိတ်ႈ/Sinclair Lewis တႅမ်ႈၼၼ်ႉ ပေႃး ဢဝ်ပၢႆးမွၼ်း တေဢမ်ႇၸႂ်ႈၶွင် ၶိုၵ်ႉလူင် ဢီႈသင်။
ပပ်ႉၸိူင်း ၸတ်းၽႅၼ်ႁဵတ်း ၶဵၼ်တေႃႇ ဢမႄႇရီႉ ၵႃႉ
/The Plot Against America ဢၼ် ၾီးလိပ်ႈ ရူတ်ႈ/Philip Roth တႅမ်ႈၼၼ်ႉ တေႁၢမ်ႉၶႂ်ႈလီ ဢိတ်း႞။
ပပ်ႉၸိူင်း ဢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဢမႄႇရီႇ ၵၼ်ႇ ၼပ်ႉႁူဝ်လၢၼ်ႉ ႁူႉၸၵ်းလီလီၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်လွင်ႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ လႄႈ လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ ပဵၼ် ႁႄႇရီႇပွတ်ႈတႃႇ လႄႈ ၸဝ်ႈဢၼ်လီၵူဝ်/ Harry Potter and the Deathly Hallows ဢၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၵျေႇ ၶေႇ ရူဝ်းလိင်ႇ/J. K. Rowling တႅမ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈသင်၊ တႆးၵေႃႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈသင်၊ လုၵ်ႈလၢင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈသင် ပႆႇလႆႈ လူၼႆၸိုင် လီလူလီဢၢၼ်ႇတူၺ်း တေႉတေႉယူႇ ယဝ်ႉ။
လိၵ်ႈၵၢၼ်မိူင်း၊ လိၵ်ႈပိုၼ်း ဢၼ်လႆႈမႃး ဢုပ်ႇတူၺ်းၵၼ် တီႈၼႆႈၼႆႉ ထွၼ်ဢဝ်မႃး တီႈ ပပ်ႉ ၵၢၼ်မိူင်း လႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးဢိင်းၵလဵတ်ႈ/“Politics and the English Language” ဢၼ် ၵျွတ်ႈဢူဝ်းဝႄႇ တႅမ်ႈမိူဝ်ႈ 1946၊
ပပ်ႉ လိၵ်ႈလၢႆး ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်မိူင်းတုမ်ၵႅၼ်ႇၵျႃႇမၼီႇ
ပွၵ်ႈ ၵမ်းသၢမ်/The Language of the Third Reich ဢၼ် ဝိၵ်ႈထႃႇ ၶလႅမ်းပႃႇရႃႇ/Victor Klemperer တႅမ်ႈမိူဝ်ႈ 1947၊
ပပ်ႉ ပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ တႄႇ ပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်/The Origins of Totalitarianism ဢၼ် ႁႅၼ်းၼႃး ဢႄးရႅၼ်ႉ/Hannah Arendt တႅမ်ႈမိူဝ်ႈ 1951၊
ပပ်ႉ ၵူၼ်းထိူၼ်ႇ/The Rebel ဢၼ် ဢႃးပၢတ်ႈၶႅမ်ႇမူး/Albert Camus တႅမ်ႈမိူဝ်ႈ 1951၊
ပပ်ႉ ၸႂ်လုၵ်ႈၶွၵ်ႈ/The Captive Mind ဢၼ် ၶျႅၵ်ႈသလေႃႇမီးရူဝ်ႉ/Czeslaw Milosz တႅမ်ႈ မိူဝ်ႈ 1953၊
ပပ်ႉ ဢႃႇၼႃႇ ၶွင်ၵူၼ်း ဢမ်ႇမီးဢႃႇၼႃႇ/“The Power of the Powerless” ဢၼ် ဝႃႉသလၢပ်ႈ ႁႃးဝႄႇ/ Václav Havel တႅမ်ႈမိူဝ်ႈ 1978၊
ပပ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ၶတ်းၸႂ်ပဵၼ် လႆႈ ၶွၼ်ႇသိူဝ်ႇဝေးတိပ်ႈ-လိပ်ႈရႄႇ-သူဝ်ႇသျႄႇ လိတ်ႈ ၵေႃႉ႞/“How to Be a Conservative-Liberal-Socialist” ဢၼ် လႄးသျႅၵ်ႈ ၶူဝ်ႇ လႃႇၵေႃးသၶီႇ/Leszek Kolakowski တႅမ်ႈမိူဝ်ႈ 1978၊
ပပ်ႉ လၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်း တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ႁႂ်ႈ ၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်း/The Uses of Adversity ဢၼ် ထိမ်းမူဝ်းတီႇ ၵႃးတၼ်ႇ ဢၢတ်ႈ/Timothy Garton Ash တႅမ်ႈမိူဝ်ႈ 1989၊
ပပ်ႉ တၢင်းၼၵ်းၼႃ ၼႃႈၶွင်ပုၼ်ႈၽွၼ်း/The Burden of Responsibility ဢၼ် ထူဝ်းၼီး ၵျုတ်ႈ/Tony Judt တႅမ်ႈ မိူဝ်ႈ 1998၊
ပပ်ႉ ၵူၼ်းယူဝ်းယူဝ်း/Ordinary Men ဢၼ် ၶရိတ်ႈသတူဝ်းၾႃႇ ပရၢဝ်းၼိင်ႇ/Christopher Browning တႅမ်ႈမိူဝ်ႈ 1992 လႄႈ
ပပ်ႉ လွင်ႈလႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈ လႄႈတင်း လွင်ႈလႂ်ၵေႃႈ တိုၼ်းပဵၼ်လႆႈ/ Nothing Is True and Everything Is Possible ဢၼ် ၽီးထႃး ပွမ်းမႃးရႅၼ်ႉသႅပ်ႈ/Peter Pomerantsev တႅမ်ႈ မိူဝ်ႈ 2014 ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ၸၢဝ်းၶရိတ်ႈယၢၼ်ႇၶဝ် ပေႃးၶိုၼ်းလူ တူၺ်း လိၵ်ႈထမ်းၶဝ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈႁၼ် ၶႂ်ႈ မႅၼ်ႈဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈယေႇသု ယၢမ်ႈႁေႃးဝႃႈ “တႃႇမႃႉၵုင်ႇတူဝ်႞ တေၶဝ်ႈၼႂ်းႁူးၶဵမ်ၼႆႉ ၶႂ်ႈငၢႆႈ လိူဝ် တႃႇသထေးၵေႃႉ႞ တေႁွတ်ႈၽႅဝ်မိူင်းၵၢင် ႁၢဝ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ” ၼႆယဝ်ႉ။ ႁဝ်းလူဝ်ႇဝႆႉၸႂ်ဝႃႈ “လူဝ်ႇသေႉသွမ်း ၵူၼ်းၵေႃႉႁႃယွင်ႈယေႃးတူဝ်ၵဝ်ႇ သေ လူဝ်ႇယွင်ႈယေႃး ၵူၼ်းဢမ်ႇမီးၸႂ်ၽႅၼ်သုင် ၼၼ်ႉ” ၼႆယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႄႉၼွၼ်းတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈဝႆႉၼၵ်းတေႃႇ လွင်ႈလႂ်ထုၵ်ႇ လွင်ႈလႂ် ၽိတ်း။ “သင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁူႉလွင်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ၊ လွင်ႈ ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ တေဢွၼ်ဢဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပူတ်းပွႆႇထၢင်ႇ ႁၢင်ႊ” ၼႆယဝ်ႉ။
တွၼ်ႈဢၼ် ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ "ၶုၼ်ႁၢႆႉၵူၼ်းၵဝ်း၊ တွၼ်ႈသွၼ် သၢဝ်းၶေႃႈ ၼႂ်းပၢၼ်ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီႊသၢဝ်း" On Tyranny: Twenty Lessons from the Twentieth Century by Timothy Snyder ပဵၼ်လိၵ်ႈတႆး
